Boşanmadan sonra, kişilerin birbirlerinden talep edebileceklerinin ne ve neler olduğu önem arz etmekte olup, evlilikten evliliğe farklılık göstermektedir. Eşler arasındaki mal rejiminin ne olduğu, eşlerin hangi tarihte evlendiği sorulması gereken ilk sorulardandır.
Eşler 01.01.2002 tarihinden önce evlenmişlerse uygulanacak mal rejimi 743 sayılı Eski Medeni Kanun’a göre “mal ayrılığı” rejimi olup, eşler 01.01.2002 tarihinden sonra evlenmişlerse uygulanacak yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma” rejimidir. Edinilmiş mallara katılma rejimi yasal rejim olup, taraflar seçimlik mal rejimlerinden (mal ayrılığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi ve mal ortaklığı rejimi) herhangi birini de seçebilirler. Tarafların seçimlik mal rejimlerinden herhangi birini seçmemeleri halinde uygulanacak rejim yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi olacaktır.
Mal Paylaşımı Davasında tarafların 3(üç) talebi olabilir. Bu talepler aşağıda sıralanmıştır.
1. Katkı payı alacağı (01.01.2002 öncesi edinilen mallar veya mal ayrılığı rejimi seçilmişse bu rejim döneminde edinilen mallar için)
2. Katılma payı alacağı
3. Değer artış payı alacağı
Mal paylaşımı davasında talep edilebileceklerin neler olduğu öncelikle tespit edilmelidir. Akabinde dava dilekçesinde talepler net ve açık bir şekilde belirtilerek hakime kolaylık sağlanmalıdır.
Katkı payı alacağı, katılma payı alacağı ve değer artış payı alacağının hangi hallerde talep edilebileceği önem arz etmektedir.
Katkı payı, 01.01.2002 tarihinden önceki dönemde bir eşin diğer eş üzerine kayıtlı olan taşınmazın, malın, aracın, diğer değerli eşyaların (kişisel malların) alımına yapmış olduğu katkılardır. 01.01.2002 tarihinden önce alınan mal kimin üzerine kayıtlı ise onundur. Bu durumda diğer taraf malın alımında kendisinin de katkısının olduğunu ispatladığı takdirde katkı payı alacağı söz konusu olacaktır. Katkı iddiasının dayanağı; dava konusu malın edinilmesi, korunması, tamiri ve benzer amaçlar için harcanan para, emek olabilir. Davacının kişisel mal edinilmesi için maaşını, gelirini, ziynet eşyalarını davalıya vermesi vb. katkı iddiasının dayanağını oluşturmaktadır.
Katılma payı alacağı, tarafların 2002 ve sonrasında edinilmiş mallara katılma rejimi hükümlerinden kaynaklanan taşınmazların ve araçların karar tarihine en yakın tarihteki değerinin yarısına ilişkin alacaktır. Katılma payı alacağında taraflardan birinin diğerine ait bir mala ya da mal varlığına katkıda bulunduğunu kanıtlama yükü bulunmamaktadır.
Değer artış payı, bir eşin edinilmiş malından diğer eşin kişisel malına ya da kendi kişisel malından edinilmiş malına yapmış olduğu katkının tasfiye anındaki orantılanan halidir. Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, korunmasına, iyileştirilmesine hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.
Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması hâlinde hâkim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirler.
Eşler, yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranını da değiştirebilirler.
Sonuç olarak, mal paylaşımı davası evlilikten evliliğe farklılık arz etmekte olup, talepler de birbirinden farklı olabilecektir. Yukarıda da belirtildiği üzere eşler arasındaki mal rejimi, eşlerin hangi tarihte evlendiği ve eşlerin birbirlerinden talep edebileceklerinin belirlenmesinin akabinde dava açılması sürecin hızlı ve sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlayacaktır.
